Het prikkelbare darmsyndroom wordt veroorzaakt door een overgevoelig slijmvlies van de dikkedarm in combinatie met een gestoorde beweeglijkheid van de darmen. De gestoorde beweeglijkheid van de dikkedarm wordt veroorzaakt doordat het zenuwstelsel dat de darm moet activeren of ontspannen, uit balans is.
Klachten
De diagnose van het prikkelbare darmsyndroom (afgekort PDS) wordt vaak gesteld als er bij aanvullende darmonderzoeken en andere buikonderzoeken geen oorzaak voor de klachten wordt gevonden. De meest voorkomende klachten zijn: buikpijn en of buikkrampen, problemen met de stoelgang in de vorm van diarree/ verstopping, een opgeblazen gevoel met klachten zoals opboeren, winderigheid en gerommel in de buik. Daarnaast kunnen bij het prikkelbare darmsyndroom andere klachten optreden zoals moeheid, hoofdpijn en zuurbranden. Bij klachten zoals gewichtsverlies, koorts en of bloed bij de ontlasting moet men denken aan andere oorzaken.
Oorzaken
Als mogelijke oorzaken kunnen worden vermeld:
- Voeding
- Stress
- Te weinig drinken
- Onvoldoende beweging
- Rugklachten
- Intolerantie
Behandeling
De klachten kunnen worden behandeld met voedingsadviezen, probiotica ter herstel van de darmflora, darmslijmvliesbeschermers, cranio sacraal behandelingen / osteopathie, acupunctuur, Ayurveda en Chiropractie.
Waarom heb ik PDS en wat kan ik er aan doen?
Veel PDS-patiënten horen van de dokter dat PDS niet gevaarlijk is en dat ze er niet aan dood gaan. Het zit tussen de oren en er is eigenlijk niets aan te doen. Dat is een frustrerende boodschap als u al heel lang, heel veel buikpijn heeft. Gelukkig is onze kennis over de oorzaak en de behandeling van het Prikkelbare Darm Syndroom de laatste jaren enorm toegenomen.
Niet tussen de oren
In tegenstelling tot wat veel dokters nog steeds vertellen, is PDS geen ‘psychische’ ziekte. Het is een aandoening waar u niets aan kunt doen en waarbij een aantoonbaar groot aantal organen in ons lichaam betrokken zijn.
De hersen-darm-as
Onze darmen en onze hersenen staan continu met elkaar in verbinding via een complex en gespecialiseerd zenuwnetwerk. Dit ‘autonome zenuwstelsel’ geeft, zonder dat we ons daarvan bewust zijn, voortdurend signalen door van onze darm naar onze hersenen en omgekeerd. Goede voorbeelden hiervan zijn natuurlijk gevoelens die we allemaal kennen, zoals honger, misselijkheid, braken en aandrang om ontlasting te krijgen. Buikpijn en diarree of obstipatie horen daar ook bij. Bij PDS is er een verstoring van de communicatie tussen de hersenen en de darmen ontstaan. Het lijkt wel of er te veel en te sterke signalen naar onze hersenen gestuurd worden, waarna onze hersenen op hun beurt weer veel en sterke signalen, naar onze darmen sturen. Geleidelijk beginnen we die signalen beter te begrijpen en te herkennen. Dat is belangrijk wanneer we op zoek gaan naar manieren om PDS te behandelen.
Oorzaken
Vaak vertellen patiënten dat hun klachten begonnen zijn na een bepaalde gebeurtenis in hun leven, bijvoorbeeld een voedselvergiftiging of een periode van ernstige diarree en braken door een infectie. Maar ook een operatie, een verkeersongeval of seksueel misbruik kunnen PDS veroorzaken. We noemen zo’n gebeurtenis een ‘sensitizing event’. Door een dergelijke gebeurtenis te onderkennen, leren patiënten beter te begrijpen waarom ze die nare darmklachten hebben. Lang niet iedereen die zoiets meemaakt, krijgt PDS. Er moet blijkbaar ook een zekere ‘aanleg’ voor zijn. Dat maakt het waarschijnlijk dat ons DNA als drager van onze erfelijkheid ook een belangrijke factor is.
Microbioom
Oneerbiedig gezegd lijkt onze darm een buis in ons lichaam die van boven gevuld wordt met drank en voeding en van onderen ontlasting produceert. Hoe anders is de werkelijkheid. Ons darmstelsel is een buitengewoon complex systeem. De darmwand heeft een dikte van vier micrometer (vierduizendste millimeter!). Dat is duizend keer dunner dan onze huid. Het is de afscheiding tussen onze bloedbaan en de inhoud van onze darm, waarin vele miljarden bacteriën (microbioom) zitten, die uit onze etensresten duizenden stofjes maken die potentieel invloed hebben op het functioneren van onze darm. Het is bekend dat de samenstelling van het microbioom van patiënten met PDS verschilt van dat van mensen die geen last van hun darmen hebben. Ook weten we dat wanneer we het microbioom van PDS-patiënten beïnvloeden, door bijvoorbeeld het dieet te veranderen of probiotica te geven, het soms beter met ze gaat. Het nieuwe FODMAP-dieet is hiervan een goed voorbeeld.
Doorlaatbaarheid van de darm en de mestcel
Een relatief nieuwe ontdekking is dat de darm van patiënten met PDS door allerlei oorzaken min of meer ‘lek’ kan worden. Wanneer dat gebeurt, zijn er talloze toxische stofjes, schimmels, virussen en bacteriën die in feite gewoon ons lichaam kunnen binnendringen. Daarom is het van belang dat er in ons darmstelsel een uitstekende verdediging is om binnendringers te signaleren en uit te roeien. Die functie wordt vervuld door ons immuunsysteem, waarbij de zogenaamde mestcel een centrale rol speelt. Als de mestcel ‘binnendringers’ signaleert, wordt hij geactiveerd en geeft hij allerlei actieve stoffen af die het immuunsysteem activeren, waardoor de potentiele boosdoeners bestreden kunnen worden. Maar het gevolg kan ook zijn dat we buikpijn of diarree krijgen.
Sommige voedselbestanddelen kunnen bij gevoelige mensen heel snel een verhoogde doorlaatbaarheid geven, met PDS-klachten als gevolg. Voor deze patiënten is een eliminatiedieet vaak een goede oplossing. Ziekte van ons hele lichaam Wanneer we ons al deze mechanismen realiseren, kunnen we ook begrijpen waarom er zo veel verschillende vormen van PDS zijn. Bij de ene patiënt zal een mogelijke oorzaak in het centrale zenuwstelsel (onze hersenen) gelegen zijn, terwijl bij anderen juist de doorlaatbaarheid van de darmwand, het microbioom, het immuunsysteem, de onstabiele mestcel, voedselintolerantie of een allergische constitutie de oorzaak vormt. We zijn nog niet zo ver dat we patiënten op basis van al deze verschillende oorzaken kunnen onderscheiden. Maar naarmate onze kennis toeneemt, zullen we in de toekomst ook zeker betere en meer gerichte behandelingen voor PDS kunnen geven.
REDUCE PDS
Juist omdat de behandeling van PDS vaak zo teleurstellend is, heeft de PDSB een nieuw behandelconcept laten onderzoeken. Met steun van het Innovatiefonds Ziektekostenverzekeraars, de Maag Lever Darm Stichting en de Nederlandse Vereniging van MDL- artsen is het REDUCE PDS-project opgezet. Wanneer de huisarts een PDS patiënt naar een MDL-kliniek verwijst, wordt deze ontvangen door een MDL- verpleegkundige die de ziektegeschiedenis, klachten en gebruikte geneesmiddelen inventariseert. Zo nodig wordt aanvullend onderzoek verricht. Daarna krijgt de patiënt schriftelijke informatie over tien mogelijke behandelingen voor PDS. Duidelijk en uitvoerig wordt uiteengezet wat de therapie precies inhoudt en welk onderzoek eraan ten grondslag ligt. Het is de bedoeling dat de patiënt, de tien behandelopties goed bestudeert en een keuze maakt voor drie verschillende behandelingen. Bij het volgende bezoek wordt door de MDL-arts en de MDL-verpleegkundige samen uitleg gegeven over de aard en oorzaak van PDS. Hierna wordt de patiënt met uitleg naar de huisarts terugverwezen.
De huisarts start de eerste door de patiënt gekozen therapie en evalueert het resultaat na twee maanden. Als het resultaat nog matig of onbevredigend is, volgt therapiekeuze nummer twee, respectievelijk drie. De behandelingen kunnen ook gecombineerd worden. Op de website van de PDSB wordt uitvoerig toegelicht wat de tien verschillende behandelingen precies inhouden. De hoop en verwachting lijkt gerechtvaardigd dat dit behandelplan binnenkort brede navolging binnen de Nederlandse MDL-klinieken zal krijgen.
Bron: Prikkelbare Darm Syndroom Belangenvereniging www.pdsb.nl